مناطق تقریبی سخن گویان شاخه هندواروپایی
آریا (سانسکریت: آ-ریا āˊrya، ایرانی باستانی: اَریا arya، پارسی باستانی: اَرییا ariya، اوستایی: اَیرییا airiia),[۱] نامی است که به هندیان و ایرانیان داده اند، که در طول هزاره سوم پ. م (حدود ۳ هزار سال پیش از میلاد )به فلات ایران و شبه قاره هند کوچیده اند. صورت اضافی جمع این واژه به صورت «اریانم» منشأ نام کشور ایران است.[۲]
به گفتهٔ گراردو نیولی بر خلاف معناهای گوناگونی که آریَن یا آریا در میان هندیان باستان داشته، آریا در میان ایرانیان باستان صرفاً به معنای قومی ثبت شده است. به گفته او ما همچنین میدانیم که اهورامزدا خدای ایرانیان محسوب میشده که زبان شان ایرانی یا آریا نامیده شده و اوستا بهروشنی «آریا» را به معنای قومی به کار برده است. نیولی معتقد است هیچ تردیدی نمیتواند باشد که واژهٔ «ایران» یا «آریا» برای ایرانیان مفهوم قومی دارد.[۳][۴][۵]
به گفتهٔ هرلد والتر بیلی هم آریا صفتی قومی است، که در کتیبههای هخامنشی و زرتشتی به کار رفته است. در اوستا این واژه به معنای یک گروه قومی در مقابل گروههای قومی دیگر به کار رفتهاست. بِیلی میگوید که در